Giáo lý Phúc Âm Chúa Nhật 3 Mùa Chay – Lm. Peter Trần Thế Tuyên.

CHÚA NHẬT III MÙA CHAY

Sách Xuất hành 3,1-8a, 13-15
Thư I Thánh Phaolô gửi tín hữu Côrintô 1 Cor. 10,1-6.10-12
và Phúc Âm Luca 13. 1-9

Tin Mừng Chúa Giêsu Kitô theo Thánh Luca
Cùng lúc ấy, có mấy người đến kể lại cho Đức Giê-su nghe chuyện những người Ga-li-lê bị tổng trấn Phi-la-tô giết, khiến máu đổ ra hoà lẫn với máu tế vật họ đang dâng. Đức Giê-su đáp lại rằng: “Các ông tưởng mấy người Ga-li-lê này phải chịu số phận đó vì họ tội lỗi hơn mọi người Ga-li-lê khác sao? Tôi nói cho các ông biết: Không phải thế đâu; nhưng nếu các ông không sám hối, thì các ông cũng sẽ chết hết như vậy. Cũng như mười tám người kia bị tháp Si-lô-ác đổ xuống đè chết, các ông tưởng họ là những người mắc tội nặng hơn tất cả mọi người ở thành Giê-ru-sa-lem sao? Tôi nói cho các ông biết: Không phải thế đâu; nhưng nếu các ông không chịu sám hối, thì các ông cũng sẽ chết hết y như vậy”. Rồi Đức Giê-su kể dụ ngôn này: “Người kia có một cây vả trồng trong vườn nho mình. Bác ta ra cây tìm trái mà không thấy, nên bảo người làm vườn: “Anh coi, đã ba năm nay tôi ra cây vả này tìm trái, mà không thấy. Vậy anh chặt nó đi, để làm gì cho hại đất?”. Nhưng người làm vườn đáp: “Thưa ông, xin cứ để nó lại năm nay nữa. Tôi sẽ vun xới chung quanh, và bón phân cho nó. May ra sang năm nó có trái, nếu không thì ông sẽ chặt nó đi”.  Đó là Lời Chúa.

Tóm ý:

Thấy người khác chết dài dài
Tưởng rằng Chúa phạt đọa đày ác nhân.
Bất nhân thất đức lố lăng
Thiên tai, bệnh tật đốn phăng tiêu đời.

Không phải vậy! Các ông ơi!
Nếu không sám hối, ăn chơi dài dài
Coi chừng rồi sẽ có ngày
Cái chết ụp xuống, rớt đài như không.

Chưa chết là để lập công
Ăn năn sám hối cầu mong ơn Trời
Giống như cây vả vườn đời
Không sinh trái tốt ắt thời chặt đi.

Sống thêm, ơn Chúa du di
Bón phân tưới nước để đi trọn đời.
Chưa chết không nghĩa tuyệt vời
Chỉ là gia hạn kêu mời ăn năn. Amen.

I. Sứ điệp Phúc Âm:

1. 1. Tai họa và tội lỗi. Thực tế của đời sống và thực tại của đời người.
   2. Tai họa tức thiên tai hay ác xấu xảy ra không nhằm trừng phạt những ai có tội.
   3. Tai họa xảy ra cũng không là một tán thành luật nhân quả “ác giả, ác báo hay ở hiền gặp lành ở ác gặp dữ”
   4. Người có tội và cố tình không sám hối, không cải tà qui chánh chắc chắn bị luận phạt. Luận phạt có nghĩa là chặt bỏ như cây không sinh trái, tức giết chết và ném vào lửa hỏa ngục.
   5. Ai cũng có tội. Ai cũng phải sám hối để tránh bị chặt bỏ và bị tiêu diệt.

II. Diễn giải Phúc Âm:

Tổng trấn Philatô là ai?
Tại sao ông giết người Galilê?

Sau khi Vua Hêrôđê Cả băng hà vào năm thứ 4 sau Công nguyên, Hoàng đế Roma Augustô chia Do Thái thành ba tiểu quốc cho ba con trai của Hêrôđê Cả: Hêrôđê Antipas làm vua Galilê và vùng tả ngạn sông Giôđan. Hêrôđê Philip cai quản Golan và miền Đông Bắc. Hêrôđê Arkêlaus cai trị Giuđêa và miền Idumea. Đế quốc Roma cai trị các thuộc quốc theo hình thức đặt những tổng trấn để giữ gìn an ninh trật tự và nhất là để thu thuế cho hoàng đế Roma.

Thời Chúa Giêsu, Philatô làm tổng trấn Giuđêa từ năm 26-36 sau công nguyên, dưới thời hoàng đế Tiberius Cêsar. Ông là vị tổng trấn thứ năm kể từ khi Giuđêa mất chủ quyền. Ông thi hành nhiệm vụ tổng trấn dài đến 10 năm ở Giuđêa. Theo sử gia Flavius Josephus, tổng trấn Philatô là người không có thực quyền, mà tính khí lại nông nổi, bộc trực và nhất là hay dùng quyền lực và sức mạnh quân sự đàn áp dân chúng, nhất là những phe phái, những phong trào nổi lên chống La Mã. Ông ta được nhắc đến nhiều nhờ dính líu đến vụ án Chúa Giêsu.

Trong Phúc Âm Luca hôm nay, người ta báo cáo với Chúa rằng “Những người Galilê bị tổng trấn Philatô giết, khiến máu họ đổ ra hoà lẫn với máu tế vật đang dâng”. Tại sao Philatô giết người Galilê? Phúc Âm không đề cập. Sử gia Flavius Joseph, trong sử ký Do Thái thời cổ thuật lại ít nhất là ba biến cố người Galilê bị Philatô tàn sát. Người ta đoán là biến cố sau đây có liên quan đến đoạn Phúc Âm Luca tường thuật hôm nay.

Đó là việc Philatô, có thể do việc âm thầm cấu kết với thượng tế Caipha, dùng tiền dâng cúng trong đền thờ để dẫn nước ngọt cách đó 35 cây số vào Giêrusalem, đặc biệt vào dinh tổng trấn của ông. Hàng ngàn người Do Thái chống đối, dâng lễ tế kêu cầu danh Yahvê tiêu diệt đế quốc La Mã và nguyền rủa tổng trấn. Philatô ngầm cho lính ăn mặc giả dạng giống như người Do Thái, trà trộn vào đám đông đang chống đối. Đến thời điểm đã ngầm chỉ thị hành động, quân lính dùng gươm giáo giết những công dân Do Thái vô tội, khiến máu họ hoà lẫn với lễ tế đang dâng. Chuyện kể xảy ra ở Giêrusalem, nhưng sao lại nói đến sự tàn sát người Galilê tức người miền Bắc? Không có giải thích rõ ràng. Ức đoán rằng, đây là dịp lễ hội lớn có nhiều người từ miền Bắc Giêrusalem tế lễ trong đền thờ.

“Mười tám người bị tháp Silôa đổ xuống đè chết”.
Tháp Silôa ra sao và chuyện tháp đổ xảy ra như thế nào?

Theo tường thuật Thánh Kinh thì Tháp Silôa là một tháp cổ xây dựng ở vùng Silôa, phía Nam Giêrusalem và vì lâu đời không còn kiên cố đủ nên đã đổ sập đè chết mười tám người thời Chúa Giêsu.

Có những nhà chú giải thánh kinh thì cho rằng: Hồ nước Silôa hay hồ nước Bethsaida được tường thuật trong Gioan chương 5, hay tháp Silôa chỉ là những cổng ra vào khác nhau của cùng chung một khu vực tên Silôa. Tuy nhiên, cắt nghĩa này không đúng vì công trình khai quật cho thấy ao nước Bethsaida nằm phía Bắc chứ không ở phía Nam Giêrusalem chung với tháp Silôa.

Cũng có người cho rằng: Tháp Silôa là một phần của hệ thống dẫn thủy của quân đội La Mã nhằm dẫn nước từ hồ Silôa. Bản thân hồ Silôa thì nhận nước từ thác Gihon. Tuy nhiên nhiều nhà chú giải cho rằng tháp Silôa là pháo đài quân đội được xây nhằm giữ trật tự an ninh cho thủ đô Giêrusalem. Tuy nhiên giải thích này vẫn không thỏa đáp được thắc mắc là: Làm sao một đồn lính có quân đội đang trấn giữ mà lại có thể sập đổ một cách dễ dàng như vậy?

Chúng ta không tìm ra lý do chắc chắn tại sao Tổng trấn Philatô giết người Galilê và tại sao tháp Silôa đổ sập đè chết mười tám người. Vì Phúc Âm Thánh Luca trong Chúa nhật III mùa Chay hôm nay không nhằm thỏa đáp vấn nạn “tại sao?” nhưng chỉ muốn dùng hai tai họa xảy ra mà ai cũng biết này để chuyển đạt sứ điệp này: Ai cũng có tội. Bất cứ ai cũng cần sám hối. Nếu không cũng sẽ chết tất cả.

Quan niệm họa đâu thì tội đó có đúng không?
Có phải Chúa dùng tai họa để giáng phạt người có tội chăng?

Không đúng!

Chính Chúa Giêsu không nhìn nhận quan niệm họa đâu thì tội đó hay ngược lại tội mang họa. Vì “Các ông tưởng mấy người Galilê đó tội lỗi hơn hết mọi người Galilê khác bởi lẽ họ đã chịu đau khổ như vậy sao?”. Rồi Chúa nói tiếp “Cũng như mười tám người kia bị tháp Silôa đổ xuống đè chết, các ông tưởng họ là những người mắc tội nặng hơn tất cả mọi người ở thành Giêrusalem sao?”

Những người bị chết vì tai họa này không phải họ không có tội nhưng không phải vì có tội mà họ bị nhận lãnh tai họa. Cũng như người không gặp tai họa không phải là những người vô tội.

Chúa là Cha chúng ta. Không có Cha nào nở lòng trừng phạt con mình, Thiên Chúa ban phúc cho cả kẻ lành người dữ kia mà (Matt.5,45)  Chúa là người Cha nhân hậu hơn chúng ta, ai trong chúng ta là Cha mẹ, không lẽ  con cái xin bánh lại cho đá? Không lẽ con cái xin trứng lại cho rắn hay bò cạp? (Luca 11,11) Chúng ta không cầu tai họa bao giờ, chỉ cầu phúc lành. Vậy Chúa là Cha chúng ta không lẽ ban cho chúng ta tai họa?

Nếu chấp nhận quan niệm “họa đâu tội đó!” thì bảy mươi lăm ngàn nạn nhân chết trong trận động đất ở Haiti hôm ngày 12 tháng Giêng năm 2010 là những người tội lỗi hơn chúng ta sao? Kể cả Đức Tổng Giám mục Joseph Serge Miot, vì đất rung chuyển mạnh đánh sập Tòa Giám mục và Ngài té nhào lộn cổ chết?  Rồi ngày 27.2.2010, động đất xảy ra ở Chí Lợi giết chết cả ngàn người. Những nạn nhân này là những người tội lỗi hơn chúng ta và đáng chết sao?

Chúng ta thường yêu cầu Chúa làm những chuyện mà Chúa không làm hay đi ngược với luật định tự nhiên. Thí dụ chúng ta cầu nguyện cho một chuyến đi xa an toàn, nhưng chúng ta lái xe 150 cây số trên giờ thì ai có thể giữ cho chúng ta an toàn? Nếu chúng ta được an toàn sau chuyến chạy xe quá tốc độ này, chúng ta nghĩ là Chúa phù hộ chúng ta chăng? Còn nếu chúng ta gây tai nạn chết người vì chạy quá nhanh. Chúng ta bảo là Chúa không thương và không giữ gìn chúng ta chăng? Đây là kết quả của thứ tôn giáo tình cảm. Tin Chúa và cầu xin Chúa không vì phần rỗi của chúng ta, nhưng vì tình cảm thiếu trưởng thành và vì những lợi ích rất trần thế. Đây là thứ niềm tin tôn giáo của những người đi cúng vái và đi khấn vía, vì lợi lộc tiền bạc vật chất cá nhân.

Không, Chúa là Cha chúng ta, Chúa không thể nào dùng tai họa để tàn sát con cái Chúa. Những thiên tai xảy ra hàng ngày trên thế giới, là kết quả tự nhiên của vạn vật vũ trụ. Động đất thường do núi lửa dưới lòng biển sâu hoạt động, tạo chấn động mạnh, gây rung động mặt đất và làm mọi thứ sụp đổ. Những vùng đất nào nằm trong tầm ảnh hưởng núi lửa sẽ bị phá hủy. Luật tự nhiên!

Có những ác xấu khác do con người gây ra thí dụ như Hai Toà Tháp Thương Mại cao ở New York đã bị khủng bố đánh sập ngày 11.9.2001 thì thế nào? Chúa xúi khủng bố làm chuyện ác xấu giết người này chăng?

Chúa là Đấng Thánh và tốt lành tuyệt đối không thể nào làm chuyện ác xấu hay tạo cơ hội để ác xấu xảy ra. Nhưng tất cả là do dã tâm của con người. Con người, chịu ảnh hưởng của tà thần, đã dùng tự do và trí thông minh Chúa ban để mang tai họa cho đồng loại.

Một thí dụ khác: Chúng ta cầu cho gia đình hạnh phúc, đang khi chúng ta chọn chồng hay vợ một cách xốc nổi thiếu suy nghĩ, như thành vợ chồng trong chuyến đi chơi ở Hawaii hay Las Vegas? Chúa không thề làm ảo thuật để biến một cô gái đi hoang từ năm 16 tuổi thành một cô vợ hiền hay một bà mẹ đảm đang mang hạnh phúc cho gia đình được? Thử hỏi những người này có bao giờ học cho biết thế nào là làm vợ và thế nào là bổn phận của cha mẹ trong gia đình chưa? Chúa không thể ban cho chúng ta cái mà chúng ta không xin và cái mà chúng ta không bao giờ được chuẩn bị để có.

III. Thực hành Phúc Âm:

Phải sám hối để đời sống sinh hoa kết quả.
Sám hối là gì? Theo nghĩa Kinh Thánh và trong tiếng La-tinh, Sám hối là Penitentia. Sám hối thường phải hội đủ những yếu tố sau:

• • Nhận ra những điều sai phạm – Xét mình.
  • Hối tiếc và thật lòng xin lỗi Chúa – Ăn năn tội.
  • Nhận ơn tha tội – Xưng tội.

Quyết tâm thay đổi từ suy nghĩ và hành động sao cho đúng với thánh ý Thiên Chúa và mang ích lợi thiêng liêng. Yếu tố cuối cùng này tiếng Việt gọi là dốc lòng chừa, đoan hứa là không phạm tội nữa. Lịch sử dân Thiên Chúa là những chuỗi ngày lặp đi lặp lại những yếu tố trên: Gặp thử thách – Phạm tội – Nhận biết tội – Hối hận xin lỗi Chúa – Nhận ơn tha tội rồi sau đó… lại phạm tội… Chúng ta có thể thấy những hành động phạm tội, sám hối và nhận ơn tha thứ trong Sáng Thế Ký 4,7; Sách Lê-vi 4, 5; Sách Đệ Nhị Luật 4:30, 30:2; Sách Các Vua quyển I 8:33, 48; Tiên tri Hôsêa 14:2; Tiên tri Giêrêmia 3:12, 31:18, 36:3; Tiên tri Ezêkien 18:30-32; Tiên tri Isaia 54:22, 55:6-10; Tiên tri Gioên 2:12; và Tiên tri Giona 2:10.

Có nhiều người ngại đi xưng tội, vì không muốn nói tội mình ra cho người khác. Thứ đến “xưng chi cho mất công, vì cứ phạm đi phạm lại hoài!” Người khác mà chúng ta nói tội mình ra là linh mục. Linh mục khi ban bí tích thì hành động in personna Christi capitis, hành xử trong con người Chúa Kitô là thủ lãnh. Nên đó là Chúa Kitô qua hình ảnh linh mục, cũng là tội nhân như chúng ta. Thứ đến, biết rằng chúng ta sẽ sa đi ngã lại trong một thứ tội. Nên chúng ta được khuyến khích xưng tội bất cứ khi nào có tội. Còn thừa tác viên của Bí tích Giải tội thì là Giám mục, linh mục bình thường hay cả những linh mục đã hoàn tục đáp ứng cho những hối nhân trong trường hợp nguy tử (Giáo luật 986 §2).