Giáo Lý Phúc Âm Chúa Nhật Chúa Thăng Thiên – Lm. Peter Trần Thế Tuyên

CHÚA NHẬT LỄ THĂNG THIÊN

Sách Tông Đồ Công Vụ 1,1-11;
Thư Thánh Phaolô gửi Êphêsô 1,17-23
và Phúc Âm Thánh Matcô 16.15-20

Bài trích Phúc Âm theo thánh Matcô

Khi ấy, Chúa Giêsu hiện ra với mười một môn đệ và phán: “Các con hãy đi khắp thế gian, rao giảng Tin Mừng cho mọi tạo vật. Ai tin và chịu phép rửa, thì sẽ được cứu độ; ai không tin, sẽ bị luận phạt. Và đây là những phép lạ đi theo những người đã tin: Nhân danh Thầy, họ sẽ trừ quỷ, nói các thứ tiếng mới lạ, họ đặt tay trên những người bệnh, và bệnh nhân sẽ được lành mạnh”. Vậy sau khi nói với các môn đệ, Chúa Giêsu lên trời, và ngự bên hữu Thiên Chúa. Phần các ông, các ông đi rao giảng khắp mọi nơi, có Chúa cùng hoạt động với các ông, và củng cố lời giảng dạy bằng những phép lạ kèm theo. Đó là Lời Chúa! 

Diễn ý:

Trước khi được nhấc lên trời,
Tập họp môn đệ ban lời thực thi:
Tất cả đều phải ra đi,
Tin Mừng rao giảng! Khắc ghi giáo điều.

Thanh tẩy hoán cải thật nhiều,
Kẻ tin được cứu! Nhiều điều trao ban:
Rắn rít, thuốc độc, vô can,
Trừ quỉ, chữa bệnh, bình an may lành.

Môn đệ nhiệt huyết chân thành,
Tin Mừng rao giảng trong thành ngoài thôn.
Chúa làm chỉ đạo đốc đôn,
Khiêm nhường, Chúa sẽ dạy khôn nhiều điều. Amen.

I. Sứ điệp Phúc Âm:

Môn đệ Chúa phải là người: Đi khắp tứ phương thiên hạ, loan báo Tin Mừng cho mọi loài thọ tạo. Môn đệ Chúa có quyền trên tà thần, được Thiên chúa giữ gìn và có khả năng chữa lành bệnh tật.

Môn đệ Chúa chứng kiến Chúa lên Trời và họ đi rao giảng Tin Mừng khắp nơi về việc Chúa Giêsu chết, sống lại và lên Trời vinh hiển.

II. Dẫn giải liên quan Phúc Âm:

Không đồng nhất về không gian và thời gian việc Chúa Thăng Thiên qua 2 đoạn Tin Mừng ngày lễ Thăng Thiên dưới đây. Trong Luca đoạn 24, có vẻ như Chúa về trời ở Bêtania gần Giêrusalem cùng ngày khi hiện ra với các môn đệ ở Emmaus – tức là ngày thứ nhất ngay sau khi Chúa sống lại. Trong Matthêô 28 không nói rõ Chúa lên trời nhưng có đề cập đến ngọn núi ở Galilê (ở miền Bắc Israel). Trong Cv. 1,3, Chúa về trời 40 ngày sau khi sống lại.

Phải giải thích như thế nào cho một người không tin việc Chúa về trời.

“Phúc Âm Nhất Lãm” tức những Phúc Âm được trình bày theo một dạng thức giống nhau. Tuy nhiên, ngay cả Phúc Âm Nhất Lãm cũng không cho chúng ta một xác quyết là Chúa lên trời khi nào và ở đâu?

Trong Phúc Âm Matthêô: Chúa hẹn các tông đồ lên ngọn núi ở miền Bắc. Sau khi truyền cho họ đi rao giảng Tin Mừng cho muôn dân. Sau khi hứa sẽ ở cùng các ông mọi ngày cho đến tận thế… … rồi Chúa lên trời.

Trong Phúc Âm Matcô: Chúa không hẹn mà hiện ra bất ngờ. Hiện ra bất ngờ mà cũng có đầy đủ 11 tông đồ. Rồi Chúa truyền cho họ đi rao giảng Tin Mừng, ban cho các ông quyền trên tà thần, hứa sẽ ở với các ông… … và Chúa lên trời.

Trong Phúc Âm Luca: Chúa hiện ra cho 2 môn đệ về làng Êmau. Hai ông nầy quay lại báo tin cho các tông đồ đang ở Giêrusalem. Chúa hiện ra cho các tông đồ. Chúa dặn dò… nhắn nhủ đủ điều… rồi Thầy trò cùng đến Bêtania, Chúa giơ tay chúc lành và… … lên Trời.

Như vậy, theo Phúc Âm Luca, Chúa lên trời ở Miền Nam chứ không phải ở miền Bắc như trong Phúc Âm Matthêô.

Còn Sách Công Vụ Tông Đồ 1. 3-11 do Thánh Luca viết thì khẳng định “Người lại còn dùng nhiều cách để chứng tỏ cho các ông thấy là Người vẫn sống sau khi đã chịu khổ hình: trong bốn mươi ngày, Người đã hiện ra nói chuyện với các ông về Nước Thiên Chúa. Một hôm, đang khi dùng bữa với các Tông Đồ, Đức Giê-su truyền cho các ông không được rời khỏi Giê-ru-sa-lem, nhưng phải ở lại mà chờ đợi điều Chúa Cha đã hứa, “điều mà anh em đã nghe Thầy nói tới, … Nói xong, Người được cất lên ngay trước mắt các ông, và có đám mây quyện lấy Người, khiến các ông không còn thấy Người nữa. Và đang lúc các ông còn đăm đăm nhìn lên trời phía Người đi, thì bỗng có hai người đàn ông mặc áo trắng đứng bên cạnh 11 và nói: “Hỡi những người Ga-li-lê, sao còn đứng nhìn lên trời? Đức Giê-su, Đấng vừa lìa bỏ các ông và được rước lên trời, cũng sẽ ngự đến y như các ông đã thấy Người lên trời.”

Thánh Matcô và Luca là môn đệ của các tông đồ Phêrô và Phaolô. Nên hai ông không được kể trong số 11 và không chứng kiến việc Chúa lên Trời. Phúc Âm của Matcô và Luca là những bản sao chép của Phúc Âm Matthêô. Nhưng xem chừng lại đối nghịch trong việc Chúa thăng thiên so với Phúc Âm Thánh Matthêô. Phúc Âm Matthêô tường thuật Chúa lên Trời ở miền Bắc. Còn Luca thì ở Bêtania, miền Nam và lại còn có thiên thần mặc áo trằng bảo là “Hỡi người Galilê sao còn đứng đó nhìn trời?”

Thánh Luca viết Phúc Âm cho người mới tòng giáo. Thánh nhân muốn cho mọi người thấy 4 biến cố lớn trong đời Chúa Giêsu đều xảy ra ở thủ đô Giêrusalem ở miền Nam:

• Chúa sinh ra ở Bêlem.
• Chúa chết ở Giêrusalem.
• Chúa sống lại ở Giêrusalem.
• Chúa lên trời ở Bêtania vùng phụ cận Giêrusalem.

Tất cả qui vào một con người là Chúa Giêsu và vào một địa danh là Giêrusalem, thủ đô tôn giáo cũ. Giêrusalem, thủ đô của Do Thái và là trung tâm phượng tự của Do Thái giáo. Chúa Giêsu trước khi chết, đã vào đền thờ để thanh tẩy. Ngài xô đổ những gì là mại thánh và đánh đuổi con buôn và còn tuyên bố rằng “Phá đền thờ nầy đi… Ta sẽ xây lại trong ba ngày..”

Chúa Giêsu là Giêrusalem mới, là trung tâm của nền tế tự mới. Chúa là một thay thế mới. Chúa sinh ra. Chúa chết. Chúa sống lại và Chúa lên trời… Chúng ta, những con người trong Tân Ước, trong đạo mới dù sống bất cứ nơi đâu cũng phải qui hướng về Giêrusalem mới, tức Chúa Giêsu, Đấng đã sinh ra, đã chết, đã phục sinh và lên trời vinh hiển.

Chắc chắn Thánh Luca không dám “sửa lưng” Thánh Matthêô tông đồ bằng cách xác quyết là Chúa lên trời ở Bêtania chứ không phải trên một ngọn núi ở miền Bắc Galilê như Matthêô nói. Điều nầy cho thấy vấn đề không gian và thời gian việc Chúa lên trời không quan trọng trong tường thuật phúc âm, mà là lệnh truyền hãy đi rao giảng Tin Mừng cho muôn dân… Rao giảng về con người Chúa Giêsu, đã sinh ra, đã bị giết chết, đã phục sinh và lên trời vinh hiển. Các Phúc Âm đều nhấn mạnh sứ mạng rao giảng Tin Mừng. Tin Mừng là: Có sinh, có tử nhưng sẽ có phục sinh và lên trời vinh hiển. Mọi biến cố nơi con người “Giêrusalem mới” nầy phải xảy ra ở Giêrusalem cũ.

Thánh Matthêô hiện diện lúc Chúa lên trời, chắc rằng việc Chúa lên trời ở miền Bắc Galilê là chính xác hơn? Vì “Hôm ấy, mười một môn đệ đi tới miền Ga-li-lê, đến ngọn núi Đức Giê-su đã truyền cho các ông đến”. Thánh Matthêô viết Phúc Âm cho người Do Thái chính gốc. Những người thấm nhuần Kinh Thánh Cựu Ước. Trong quan niệm của Do Thái và nhiều dân tộc khác, Đấng thần linh khi luôn xuất hiện trên núi, nơi cao, xa khỏi trần thế. Nên Phúc Âm Thánh Matthêô thuật việc Chúa ban Tám mối Phúc thật từ trên núi. Chúa biến hình trên núi. Chúa lên núi cầu nguyện suốt đêm. Chúa chết trên núi sọ. Chúa đưa các tông đồ lên núi cao để chứng kiến cảnh vinh quang lên trời. Matthêô trình bày Chúa Giêsu như một thần linh luôn xuất hiện trên núi, nơi cao xa.

Nên cách tường thuật của Thánh Matthêô “môn đệ đi tới miền Galilê, đến ngọn núi” hoàn toàn không có ý xác quyết về không gian nơi chốn và thời gian lúc nào đó, nhưng chỉ có ý nói rằng: Chúa Giêsu là Thiên Chúa, Đấng thánh cao cả, Đấng từ trời xuống thế và bây giờ lại lên trời.

Chúng ta quả quyết: Không gian và thời gian việc Chúa lên trời không quan trọng và cũng không có sự đối chọi hay không chính xác giữa các Phúc Âm Nhất Lãm. Vì Phúc Âm không nhằm tường thuật biến cố và định vị việc Chúa lên trời mà là việc lệnh truyền rao giảng tin mừng. Giáo Hội thời sơ khai chắc chắn đã đọc Phúc Âm Nhất Lãm. Không ai nêu lên những bất chính xác hay bất đồng nhất giữa các Phúc Âm Nhất Lãm. Vì họ hiểu Phúc Âm muốn mô tả điều gì và không muốn mô tả điều gì.

Điều nầy các dễ hiểu hơn khi chúng ta đọc Phúc Âm của Thánh Matcô hôm nay. Matcô không hề nói đến nơi chốn và thời gian. Trái lại nhấn mạnh đến lệnh truyền rao giảng Tin Mừng và những hứa hẹn của Chúa Giêsu là sẽ bảo vệ tông đồ khi họ đi loan truyền Tin Mừng cho muôn dân.

Không Phúc Âm nào nói rõ thời gian sau khi Chúa sống lại và ở với các tông đồ bao lâu rồi mới về Trời? Sách Tông Đồ Công Vụ do Luca biên soạn thì lại nói là Chúa sống lại và ở với các tông đồ 40 ngày. Luca, không là tông đồ thì làm sao biết thời gian Chúa sống với các tông đồ 40 ngày sau khi sống lại trước khi về trời? Do các tông đồ khác thuật lại. Ai cũng cho là như vậy. Nhưng con số 40 trong Cựu Ước và Tân Ước là thời gian dài đủ và cần thiết cho một khóa huấn luyện.

• Lụt Đại Hồng Thủy kéo dài 40 ngày nhằm thanh tẩy nhân loại tội lỗi.
• Ông Môisê lên núi Sinai 40 ngày để lãnh 2 bia đá lề luật.
• Dân Do Thái hành trình về đất hứa 40 năm để học biết tôn thờ một Chúa.
• Chúa ăn chay cầu nguyện và bị ma quỉ cám dỗ 40 ngày.
• Chúa sống lại và ở với các tông đồ 40 ngày để chỉ dạy họ.

Nên Chúa sống lại và ở với các tông đồ 40 ngày chỉ có nghĩa là thời gian cần và đủ để Chúa huấn luyện và truyền dạy cho các ông những gì mà Chúa thấy là đã đến lúc để cho các tông đồ hấp thụ.

III. Thực hành Phúc Âm

Chuyện trên trời

Người Việt Nam hay dùng từ chuyện trên trời để diễn ta chuyện khó tin và không có thực ở trần gian mà chỉ có ở trên trời. Thí dụ: Một xã hội làm theo khả năng mà hưởng theo nhu cầu. Một xã hội không có bất công và nghèo đói. Một thế giới huynh đệ yêu thương nhau không còn người bóc lột người… Đó là chuyện trên trời hay chuyện siêu thực. Vì những người đang chủ trương xã hội huynh đệ tuyệt đối nầy lại là những ngươi bóc lột người khác hơn ai hết.

Trong Giáo Hội Công Giáo cũng có những chuyện xem chừng như trên mây hay siêu thực. Hôm ngày 3.10.2020 Đức Giáo Hoàng Phanxicô ra thông điệp Fratelli tutti, Tất cả là anh em. Huynh đệ vượt biên giới, vượt màu da, vượt ngôn ngữ… thì chỉ 10 ngày sau ở Pháp một thanh niên Hồi Giáo 18 tuổi đã chặt đẩu thầy giáo Samuel Paty, chỉ vì trình bày hình Đấng Giáo chủ Mahomet trong lớp trong chủ để tự do ngôn luận.

Mọi người là anh em! Chuyện trên trời!

Tuy nhiên Đức Giáo Hoàng có lý khi Ngài muốn hướng con người về Trời, nơi có Chúa là Cha và chúng ta là anh em. Chuyện trên trời hay đúng ra chuyện giúp hướng về trời và cố gắng xây dựng xã hội trần thế là một nước trời. Sự thật còn xa lắm… nhưng phải bước đi thì mới tới đích.